بیماری آلزایمر، شایع¬ترین اختلال نورودژنراتیو  پیش¬رونده است که بر اثر گزارشات موجود، مهمترین علت زوال عقل یا دمانس است که شامل کاهش شعور وتوانایی های اجتماعی فرد و مانع شدیدی برای فعالیت های روزانه می باشد . در حالت عادی این بیماری در افراد بالای ۶۵ سال مشاهده می¬گردد ولی مواردی از این بیماری که کمتر شایع است در سنین پائین¬تر آغاز می¬گردد. طبق آمار منتشر شده در سال ۲۰۱۰ میلادی بیش از ۳۵ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری آلزایمر مبتلا می باشند . بر اساس برآورد سازمان بهداشت جهانی ، تا سال ۲۰۵۰ میلادی، شمار افراد مبتلا به آلزایمر به حدود سه برابر افزایش خواهد یافت (http://www.alz.org). داروهای موجود تجویز شده برای بیماری آلزایمر (مورد تأیید سازمان غذا و دارو ایالات متحده آمریکا ) در بهترین حالت، تنها قادر به تخفیف علائم بیماری به طور موقت بوده و منتج به درمان قطعی نمی¬گردند.

هرچند داروهای بسیاری مطالعه شده است و دانشمندان ژن های متعددی را در ارتباط با  آلزایمر کشف نموده اند که ممکن است راهنمایی برای درمان های جدید و توقف انحطاط این مجموعه بیماری باشد اما درمان مبتلایان نیازمند شکیبایی و توجه به چیزهایی است که یک فرد هنوز می تواند انجام داده و از زندگی خود لذت ببرد و این امر نیازمند حمایت و توجه از جانب دوستان و خانواده برای مقابله با بیماری است.

123

مقایسه مغز بیماران مبتلا به آلزایمر با مغز افراد عادی

گرچه هنوز درمانی برای بیماری آلزایمر وجود ندارد اما با استفاده از داروها می‌توان سیر پیشرفت بیماری را کم کرد و از شدت اختلال حافظه و مشکلات رفتاری بیمار کاست. طی سال­های اخیر تحقیقات فراوانی جهت توسعه داروهای مناسب برای درمان آلزایمر صورت گرفته است، اما تا کنون داروی موثری برای این منظور ارائه نگردیده است. تنها چهار داروی تاکرین[۱]، دونپزیل[۲]، ریواستیگمین[۳] و گالانتامین[۴] مجوز لازم از اداره کل غذا و دارو ایالات متحده آمریکا[۵] را به­منظور کاهش علائم بیماری آلزایمر دارا می­باشند. دسته­ های دارویی به­ کار رفته برای بیماری آلزایمر عبارتند از:

  • داروهای آرامبخش و ضد جنون : اگر با روش‌های غیر دارویی نتوان رفتارهای آزاردهنده، بی قراری و پرخاشگری بیمار را کمتر کرد می‌توان از داروهای جدید ضد جنون مثل اولانزاپین، کوتیاپین و ریسپریدون استفاده کرد. گاهی اوقات افسردگی سبب پرخاشگری بیمار است که با استفاده از داروهای ضد افسردگی مثل فلوکستین می‌توان آن را درمان کرد.
  • داروهای ضد کولین استراز: در بیماری آلزایمر مقدار استیل کولین که یکی از واسطه‌هایی شیمیایی مداخله گر در حافظه‌است کم می‌شود. داروهای مختلفی برای افزایش مقدار استیل کولین پایانه‌های عصبی استفاده می‌شوند از جمله ریواستیگمین (Exelon)، دانپزیل (Aricept)، و گالانتامین (Razadyne). این داروها سبب بهبود حافظه، عملکرد شناختی و عملکرد اجتماعی بیمار می‌شوند. این داروها تا حدودی رفتارهای غیر طبیعی بیمار را نیز اصلاح می‌کنند. مشکل عمده این داروها عوارض گوارشی، تهوع، استفراغ، دل پیچه و اسهال است که با افزایش تدریجی دارو، مصرف همراه صبحانه و شام و با مایعات یا آب میوه از شدت عوارض کاسته می‌شود.
  • ممانتین(Ebixa, Namenda) : داروی دیگری که در درمان موارد متوسط تا شدید بیماری آلزایمر استفاده می‌شود و تا حدودی هم اثرات محافظتی بر روی سلولهای مغزی دارد ممانتین است. این دارو نیز سبب بهتر شدن توانایی شناختی و حافظه بیمار می‌شود. گیجی و منگی مهمترین عوارض این دارو هستند. دارو را می‌توان همراه با غذا مصرف کرد. داروهایی که اثر بخشی آنها به تایید نرسیده‌است: داروها مختلف شیمیایی و گیاهی وجود دارند که بر اساس برخی مطالعات برای بیماری آلزایمر توصیه شده‌اند اما اثر بخشی آنها هنوز به تایید نرسیده‌است. ویتامین‌ها مثل ویتامینE، ویتامین‌های گروه ب، امگا ۳، استروژن، جینکوبیلوبا، داروهای ضد التهاب مثل بروفن از این دسته داروها هستند. رژیم غذایی سالم شامل مصرف روزانه سبزی و میوه و کاهش مصرف چربی‌های اشباع به علاوه مصرف مناسب مواد غذایی حاوی ویتامین‌های «آ، سی و ای» یکی از راه‌های مهم پیشگیری از آلزایمر است.
  • گاما سکرتاز سابقاً” برای درمان آلزایمر مورد آزمایش قرار گرفته بود.
  • اخیرا محققان آمریکایی با بررسی نتایج یک پژوهش دریافته اند که داروهای فشار خون که برای درمان بیماران مبتلا به فشار خون بالا استفاده می شود ، خطر بروز آلزایمر را در افراد کاهش می دهد. این احتمال وجود دارد که فشار خون بالا اثر حفاظتی داشته باشد و یا ممکن است چیزی که افراد مبتلا به فشار خون بالا اغلب در معرض آن قرار می گیرند مانند داروهای فشار خون از آنها در برابر ابتلا به آلزایمر محافظت می کند.
  • مهارکننده­ های گیرنده N-متیل­ دی­ آسپارتات (NMDA)، برای مثال می­توان به داروی جدیدتر ممانتین که احتمالاً با تنظیم سطح گلوتامات (به واسطه عملکرد آنتاگونیستی بر روی گیرنده NMDA نقش مهمی در کنترل علائم این بیماری ایفا می­نماید .
  • آنتی ­اکسیدانت­ها
  • اهداف درمانی مرتبط با پروتئین ناقل آپو-E[۶]
  • عوامل غیراستروئیدی ضدالتهابی
  • اهداف درمانی مرتبط با پروتئین تائو[۷]
  • روش­های جدیدتر درمانی که با هدف کاهش میزان پپتیدهای Aβ طراحی شده­اند و تحقیقات بر روی آنها به­منظور ارائه داروهای جدید احتمالی ادامه دارد.

به­دلیل اهمیت رویکردهای جدیدتر درمانی که با هدف کاهش میزان پپتیدهای Aβ طراحی شده­اند، این روش­ها نیز در بخش­های جداگانه­ مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

از راه‌های غیر دارویی کاستن از پرخاشگری و بیقراری، شناسایی و رفع عللی است که سبب پرخاشگری بیمار می‌شود. مثلاً از تغییر محیط زندگی و جابجا کردن وسایل وی باید اجتناب کرد. گاهی اوقات حضور افراد بیگانه و ناآشنا سبب ترس و بی قراری وی می‌شود. ماساژ بیمار و معطر کردن محیط و موزیک آرام در برخی بیماران سبب کاهش بیقراری می‌شود. ورزش‌های سبک و کارهای ساده مثل قدم زدن یا حتی کندن علف‌های هرز باغچه می‌تواند سبب آرامش بیمار شود.

[۱] Tacrine

[۲] Donepezil

[۳] Rivastigmine

[۴] Galantamine

[۵] U.S. Food & Drug Administration (FDA)

[۶] ApoE

[۷] Tau protein