نوبل که بود؟

آلفرد برنارد نوبل در بیست و یکم اکتبر سال ۱۸۳۳ در شهر استکهلم سوئد چشم به جهان گشود. در ۸ سالگی به همراه خانواده­اش عازم روسیه شد. نشانه­های علاقه به علوم و به ویژه شیمی در همان نخستین سال­های کودکی در وی پدیدارشد. آموخته­هایش را به شکل خودآموز فراگرفت و هیچ­گاه تحصیلات دانشگاهی را از سر نگذراند. در سال ۱۸۶۳ به سوئد بازگشت و درکارگاه پدر در هلنبورگ به عنوان شیمیدان مشغول به کار شد. او در تولید صنعت مواد منفجره نیتروگلیسیرین موفقیت بسیاری به­دست آورد.

آلفرد نوبل

آلفرد نوبل

در سال ۱۸۶۴ انفجاری منجر به ویرانی کارخانه و مرگ چند نفر از جمله برادر جوانترش شد. پس از آن که کارخانه­هایی در آلمان و نروژ ساخته شدند، نوبل در سال ۱۸۶۷ اختراع نوعی از نیتروگلیسیرین به نام دینامیت را به ثبت رسانید. در دینامیت او نیتروگلیسیرین جذب خاک دیاتومه جامد بی اثری شده بود و از این رو کارکردن با آن ایمن­تر بود . این اختراع به سرعت کار ساخت و سازها را در بسیاری از کشورها بهبود بخشید.
نوبل در سال ۱۸۷۵ ژلاتین منفجرشونده قوی­تری را ارائه داد که در آن نیتروگلیسیرین با نیتروسلولز ژلاتینی شده بود. اختراع وی طرح­های بزرگ راه­سازی مانند کانال کورینث و تونل گوتارد را امکان­پذیر ساخت . در سال ۱۸۸۷ بالبیست ماده منفجره بی‌دود را برای امور نظامی معرفی کرد. آلفرد نوبل مردی تنها، غالباً بیمار، فروتن، کم­رو و دوست­دار انسان­ها بود. او در دهم دسامبر سال ۱۸۹۶ پیش از تحقق ایده­هایش در منزل شخصی­اش واقع در سن رمو ایتالیا چشم از جهان فروبست.

قسمتی از وصیت­نامه نوبل

تمام دارایی­ام طبق آن­چه در پی می­آید تقسیم شود. این سرمایه به شکل اوراق بهادار معتبر توسط کارگزارانم از طریق تأسیس یک صندوق به عنوان جایزه سالانه به کسانی اعطا شود که طی سال گذشته خدمت بزرگی به جامعه انسانی انجام داده باشند. جایزه مزبور به پنج قسمت مساوی تقسیم شود و هر یک از آن­ها به یکی از موارد زیر اختصاص داده شود: یک سهم برای کسی که مهم­ترین اختراع یا اکتشاف را در زمینه علوم فیزیک انجام داده است. یک پنجم برای کسی که مهم­ترین یا مفیدترین اکتشاف را در زمینه علم شیمی انجام داده، یک سهم برای کسی که مهم­ترین کشف در رشته فیزیولوژی یا پزشکی را انجام داده باشد، یک پنجم برای کسی که برجسته­ترین اثر ادبی را خلق کند و یک سهم باقیمانده به کسی تعلق گیرد که بیشترین یا بهترین اقدام را برای ایجاد صلح و برادری و فروکاستن آتش دشمنی بین ملت­ها و برقراری دوستی انجام دهد.

جایزه نوبل

جایزه نوبل اولین جایزه بین المللی است که از سال ۱۹۰۱، هر ساله برای موفقیت­ها در فیزیک، شیمی، فیزیولوژی (علوم طبیعی)، پزشکی، ادبیات و صلح و امنیت اعطا می­شود. در سال ۱۹۸۶، بانک سوئد جایزه علوم اقتصادی را به یادبود آلفرد نوبل (بنیان گذار جایزه نوبل) سازمان داد.

جایزه نوبل

مشخصات جوایز

جایزه نوبل شامل مدال افتخار، دیپلم شخصی و مبالغی وجه نقد است. طبق بند چهارم اساسنامه بنیاد نوبل بیش از سه نفر نمی­توانند درجایزه سهیم باشند. جایزه تنها به کسانی که در قید حیات هستند، تعلق می­گیرد. مگر آن­که نامزدی شخص وفات یافته پیش از مرگش اعلام شده باشد. مراسم در سالن کنسرت استهکلم برگزار می­شود و اعلی­حضرت پادشاه سوئد شخصاً دیپلم، مدال و سند تأییدکننده مبلغ جایزه را به دست برندگان می­دهد.
دیپلم افتخار فیزیک و شیمی توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد و دیپلم فیزیولوژی یا پزشکی توسط انسیتوی کارولینا تهیه می­شود. صحافی دیپلم­ها بر عهده صحافی hassler و falth است و جلدها از چرم بسیار مرغوب بز می­باشد. دیپلم فیزیک دارای جلد آبی رنگ و دیپلم شیمی و فیزیولوژی یا پزشکی دارای جلد قرمز است. به علاوه خوشنویسان آرمی که از ترکیب حروف اول اسم شخص تشکیل می شود را بر روی هر یک از دیپلم­های اختصاصی برندگان حکاکی می­کنند. دیپلم­ها درون جعبه ای از جنس مقوا که به منظور حفظ آن­ها طراحی شده، قرار می­گیرند. ابعاد لوح دیپلم نیز ۲۳ * ۳۵ سانتی­متر است.

طبق اساسنامه بنیاد نوبل که با حضور پادشاه وقت سوئد در تاریخ ۲۹ ژوئن ۱۹۰۰ تنظیم شده است، هیأت اهدای جوایز موظف به تقدیم حواله مبلغ جایزه، دیپلم، مدال و تقدیرنامه اختصاصی به برندگان می­باشد. مدال نوبل فیزیک، شیمی، فیزیولوژی یا پزشکی و ادبیات توسط مجسمه­ساز و کلیشه­ساز مشهور سوئدی، اریک لیندبرگ و مدال نوبل صلح توسط مجسمه­ساز نروژی گوستاو ویگلند طراحی شده است. در یک طرف مدال سوئدی تصویری از نوبل و طرف دیگر آن سالروز تولد و مرگ نوبل با حروف لاتین نگاشته شده است. این مدال تا سال ۱۹۸۰ به وزن ۲۰۰ گرم، قطر ۶۶ میلی­متر و از طلای ۱۸ عیار تهیه می­شد و پس از آن زمان تا کنون، مدال از ترکیبی از طلای ۱۸عیار و ۲۴ عیار تهیه می­شود. مبلغ جایزه در سال۱۹۰۰، ۱۵۰۸۰۰ کرون سوئیس بود که در سال ۱۹۲۳ به کمترین حد خود یعنی ۱۱۵۰۰۰ کرون سقوط کرد. اما در سال­های اخیر این مبلغ به طور قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. یک میلیون کرون در سال ۱۹۸۱، دو میلیون کرون درسال ۱۹۸۶، سه میلیون کرون در سال ۱۹۸۹، چهار میلیون کرون در سال ۱۹۹۰، شش میلیون کرون در سال ۲۰۰۰ و از ۲۰۰۱ ده میلیون کرون در هر رشته به برندگان اهدا می­شود.

برگزاری همایش­های برندگان جایزه نوبل

به­منظور تجلیل از برندگان جایزه نوبل همایش­های متعددی در کشورهای مختلف جهان برگزار گردیده است که شاید آخرین آن­ها سومین همایش برندگان جایزه نوبل باشد که در تاریخ ۸۶/۰۲/۲۵ با شعار “ساخت جهان بهتر” در شهر تاریخی پترای اردن برگزار گردید. در این همایش دو روزه، مسایل بهداشتی، اقتصادی، محیط زیست منطقه و مسایل جوانان منطقه و امکان تاسیس صندوق علمی خاورمیانه مورد بحث و بررسی قرارگرفت و در حاشیه همایش، کمیته‌ای از برندگان جایزه نوبل برای ارایه توصیه جهت توسعه اقتصادی منطقه تشکیل شد.
در این همایش‪۴۴نفر از برندگان جایزه نوبل در زمینه‌های مختلف صلح، اقتصاد،ادب، فیزیک، شیمی و پزشکی از جمله ج.م. کوتزی (ادب)، کوفی عنان(صلح)، ریتشارد اکسل(پزشکی)، یوهان دایسنهوفر(شیمی)، روبرت میرتون(اقتصاد) و نورفان ف.رامزی (فیزیک) و هم­چنین شخصیت­های جهانی شرکت نمودند و از برندگان جایزه نوبل به علت خدمت به بشریت قدردانی شد.