ویار بارداری چیست؟ بررسی عوامل و روش های بهبود
ویار بارداری چیست؟
سفر ماجراجویانه شما برای ۹ ماه بارداری و حمل جنین شروع شده است و علائم و نشانه‌های آن از جمله حساسیت سینه‌ها، تکرر ادرار و حتی بروز رگهای آبی در قفسه سینه قابل مدیریت است تا اینکه یک روز با احساسی عجیب از خواب بیدار میشود.
آیا این ویار بارداری است؟ پاسخ مثبت است. ویار بارداری از جمله تغییرات بارداری است که در سه ماهه اول بارداری ممکن است به شدت با آن درگیر باشید.
تهوع و استفراغ می‌تواند یکی از نشانه‌های بارداری باشد. ویار بارداری که به آن تهوع صبحگاهی هم گفته میشود صبح‌ها شدیدتر است. هرچند این وضعیت در هر زمانی ممکن است رخ دهد.
شدت علائم ویار بارداری هم در هر خانم متفاوت است. اصطلاح پزشکی ویار بارداری «تهوع و استفراغ بارداری» است که سه چهارم زنان را درگیر می‌کند. حتی موارد خفیف ویار بارداری هم می‌تواند خانم باردار را اذیت کند.
ویار بارداری چه زمان شروع می شود؟
اگر شما در شمار ۳ زن از ۴ زنی (۷۵ درصد) هستید که در سه ماهه اول بارداری دچار ویار بارداری می‌شوید، حالا دیگر خبر بد را شنیده‌اید! اگر چه این تهوع، اغلب زمانی آغاز میشود که خورشید طلوع کرده اما به طور کلی می‌تواند در هر زمان از ساعات شبانه روز رخ دهد. از نظر کلی تهوع و استفراغ بارداری از هفته ۶ بارداری شروع میشود. از آنجایی که حس بویایی در زنان باردار به شدت تقویت شده است، ویار بارداری می‌تواند نسبت به برخی غذاهای خاص بیشتر شده یا حتی میل به غذاهای دیگر را تشدید کند.
خبر خوب اینکه برای بسیاری از مادران بارداری ویار بارداری بیش از ۱۲ تا ۱۴ هفتگی طول نخواهد کشید. هرچند برخی خانم‌ها همچنان در سه ماهه دوم علائم همچنان وجود دارد و برخی مادران که دوقلو باردار هستند حتی ممکن است تا سه ماهه سوم این مشکل را داشته باشند. خبر مهم دیگر اینکه هرچقدر هم که ویار بارداری اذیتتان کند، به جنین آسیبی وارد نمی‌شود.
ویار بارداری پسر
اینکه نوع بارداری می‌تواند جنسیت فرزند شما را تعیین کند، چندان قابل اعتماد نیست. بنابراین به هوای اینکه ویار بارداری ندارید سراغ خریدن لباس آبی برای پسرتان نروید. البته شواهدی وجود دارد که نشان میدهد هورمون‌هایی که نوزادان دختر تولید می‌کنند می‌توانند ویار بیشتری ایجاد کنند.
تحقیقات نشان میدهد مادران مبتلا به ویار بارداری شدید در سه ماهه اول بارداری احتمال اینکه جنین دختر در شکم داشته باشند بیشتر است. یک مطالعه روی یک میلیون زن سوئدی که به علت ویار شدید بارداری در بیمارستان بستری شده بودند نشان داد ۵۵ درصد آنها دختردار شدند. اما این تحقیق روی زنانی انجام شد که به دلیل این مشکل بستری شده بودند.
علت ویار بارداری چیست؟
هیچ کس نمی‌داند ویار بارداری دقیقا به چه دلیل ایجاد میشود اما احتمالا ترکیبی از تغییرات جسمی در بدن شماست. برخی از علل احتمالی عبارتند از:
هورمون گنادوتروپین کوریونی انسانی HCG: این هورمون در طول بارداری به سرعت در حال افزایش است. هیچ کس نمی‌داند چطور این هورمون موجب تهوع میشود اما به نظر می‌رسد با افزایش این هورمون تهوع نیز تشدید میشود. مواردی که باعث افزایش هورمون HCG میشود مانند بارداری دوقلویی می‌تواند بر شدت تهوع اثر بگذارد. در میان دیگر هورمونها هورمون استروژن نیز در ویار بارداری موثر است.
حساسیت به بو: برای خانم تازه باردار بوی یک ساندویچ مرغ از چند متر آن طرفتر هم به مشام می‌رسد و به همین دلیل به سرعت واکنش نشان میدهد. بعضی محققان معتقدند این به دلیل سطوح بالای استروژن ایجاد میشود اما اطمینانی در این زمینه وجود ندارد.
حساسیت معده: برخی خانم‌ها به تغییرات حاملگی واکنش سریعتری نشان میدهند و گوارششان حساس‌تر میشود. خانم‌هایی که مبتلا به باکتری هلیکوباکتر هستند احتمالا ویار بارداری شدیدتری دارند.
استرس: محققان می‌گویند زنانی که به لحاظ روانی تصور می‌کنند تهوع و استفراغ واکنش طبیعی به استرس است. با این حال شواهد قطعی برای حمایت از این نظریه وجود ندارد.
تهوع شدید بارداری را جدی بگیرید
تهوع شدید بارداری یا Hyperemesis Gravidarum وضعیتی است که تهوع، استفراغ، کاهش وزن و به هم خوردن تعادل الکترولیت بروز می‌کند. در موارد خفیف این مشکل با رژیم غذایی، استراحت و آنتی‌اسیدها درمان میشود. موارد شدیدتر اغلب نیاز به بستری در بیمارستان دارد تا مادر از طریق وریدی تغذیه شود. به هیچ عنوان هیچ دارویی بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید. در صورتی که دچار تهوع و استفراغ بیش از حد شدید، تب داشتید و در سه ماهه دوم همچنان حالت تهوع شما را رها نمی‌کرد، با پزشک مشورت کنید.
عوامل خطر ویار بارداری
خانمی که باردار میشود بالقوه مستعد ویار بارداری است. با این حال خطر ویار بارداری در شرایط زیر بیشتر است:
پیش از بارداری، خانم تهوع صبحگاهی را تجربه کرده باشید یا مبتلا به میگرن بود و نسبت به برخی بوها و مزه‌ها حساس بوده یا براثر خوردن قرص ضدبارداری دچار تهوع شود.
مادر خانم باردار در بارداریهای قبل دچار ویار بارداری شده باشد.
انواع ویار حاملگی
ویار حاملگی دو حالت کلی دارد. در حالت اول عده‌ای از خانم‌های باردار تمایل شدیدی به خوردن برخی مواد غذایی پیدا می‌کنند و چندان مشکل جدی برای آنها ایجاد نمی‌کند ولی در حالت دوم خانم‌های حامله با خوردن غذاهای خاص و حتی وجود بوی غذا یا مواد دیگر در محیط دچار حالت تهوع می‌شوند.
این علائم بین چهار تا هشت هفته نخست بارداری آغاز شده و در هفته ۱۱ و ۱۳ به اوج خود رسیده و گاهی در هفته‌های ۱۴ و ۱۶ خاتمه می‌یابد.
بسیاری بر این باورند این حالات که در اصطلاح به «ویار حاملگی» معروف است، تنها در سه ماهه نخست بارداری مادر را آزار میدهد و بعد از آن از بین می‌رود ولی بررسی‌ها نشان داده است در بسیاری از خانم‌های باردار این حالات معمولا تا بعد از سه ماهه اول نیز ادامه یافته و حتی تا پایان حاملگی ادامه خواهد داشت.
این علائم اغلب صبح‌ها سراغ آنها آمده و با گذشت زمان بهبود می‌یابد ولی بروز آن در دیگر ساعات روز هم دور از انتظار نیست. به خاطر داشته باشید شدت علائم در زنان متفاوت بوده و تقریبا ۷۰ درصد از آنها دچار حالت تهوع و استفراغ حاملگی شده و برخی از زنان باردار نیز هرگز چنین حالاتی را تجربه نمی‌کنند.
زنان بارداری که ویار را تجربه می‌کنند، بیشتر به خوردن مواد شیرین، فرآورده‌های لبنی، خوراکی‌های شور، میوه‌های ترش و نیز غذاهای پرادویه و تند رغبت نشان میدهند.
علاوه بر این نوع دیگری از ویار شدید به مصرف مواد عجیب وجود دارد که ممکن است هرگز در زمان معمول اقدام به امتحان آن هم نکنند ولی در دوران بارداری زنان حامله به دلیل وضع خود تمایل بسیار شدیدی به خوردن این مواد از قبیل گچ، خاک، برنج خام، خاکستر، صابون، سنگ ریزه و مو پیدا می‌کنند که در پزشکی به این حالت «پیکا» می‌گویند.
ویارهای عجیب و غریب
شاید تاکنون شنیده باشید که برخی زنان باردار به خوردن مواد نامتعارف گرایش بسیار شدیدی نشان میدهند. موادی که اغلب افراد در شرایط عادی تمایلی به خوردن آنها نداشته و این کار برایشان عجیب به نظر می‌رسد.
محققان هنوز نتوانسته‌اند دلیل اصلی تمایل ویارهای عجیب زنان باردار را پیدا کنند ولی عده‌ای از آنها معتقدند خوردن برخی مواد غیر معمول از قبیل گچ، یخ، زغال، خاک، برنج و… اغلب نشانه کمبود بعضی مواد مغذی از قبیل آهن، کلسیم و روی در بدن بوده و مصرف مکمل‌های آهن، کلسیم و روی می‌تواند تمایل آنها را به این مواد کاهش دهد. اما بررسی‌ها نشان میدهد ویارهایی که فرد را متمایل به خوردن برخی مواد غیر معمول می‌کنند می‌تواند برای مادر و جنین داخل رحم مضر باشد.
برخی به خوردن مواد حاوی سرب از قبیل خاک و رنگ تمایل دارند که مصرف این مواد ممکن است مسمومیت‌های سربی به همراه داشته و به شدت روی مادر و جنین اثر منفی گذاشته و حتی در موارد شدیدتر منجر به مرگ شود. گاهی مصرف این قبیل مواد مانند مو، سنگ ریزه و خاک منجر به انسداد روده‌ها و در نتیجه یبوست شدید، التهاب احشا و نیز عفونت میشود.
عفونت‌های انگلی از جمله عوارضی است که بر اثر خوردن خاک و امثال آن در بدن ایجاد میشود و به دنبال آن احتمال عفونت مجاری معده و روده، درد و کاهش وزن رخ میدهد.
از دیگر عوارضی که بر اثر خوردن این گونه مواد حاصل میشود، مشکلات دندانی است. از آنجا که دندان‌ها به منظور جویدن مواد خوراکی تعبیه شده‌اند، جویدن هر گونه ماده غیرخوراکی و غیر معمول می‌تواند باعث وارد آمدن آسیب جدی به آنها و شکستگی و ترک خوردن آنها شود.
ویارهای حاملگی اثراتی نیز روی جنین گذاشته و باعث میشود خوردن مواد غیرخوراکی مانع از جذب مناسب مواد مغذی و معدنی در بدن جنین شده و عوارضی چون تولد نوزادانی با وزن پایین، زایمان زودرس و تولد نوزاد مرده را سبب شود.
از ویارهایی که برخی زنان باردار با آن مواجه شده و تمایل زیادی به مصرف آن نشان میدهند، خوردن برنج خام است.
طبق بررسی‌ها برنج یکی از موادی است که حاوی مقادیر بالایی «آرسنیک» بوده و با وجود سمی بودن این ماده مصرف آن می‌تواند با انتقال از طریق بند ناف به جنین داخل رحم صدمات جدی وارد آورده و از طرفی احتمال سقط جنین در چنین زنانی بالا می‌رود. نوزادان متولد شده از مادرانی که در دوران بارداری برنج زیادی مصرف کرده‌اند در زمان تولد وزن کمتری داشته و بیشتر در معرض خطر مرگ قرار می‌گیرند.
یکی دیگر از عادت‌هایی که برخی زنان باردار با آن مواجه می‌شوند، مسئله خاک خوری است که فرد در آن میل شدیدی به خوردن خاک پیدا می‌کند و به طور کلی خیلی غیر معمول جلوه می‌کند.
خوردن خاک به دلیل آلودگی آن معمولا توصیه نمی‌شود ولی به طور کلی همه محققان بر این عقیده استوارند که ویارهای شدید به موارد غیرعادی (پیکا) زمانی که مدت زیادی طول بکشد می‌تواند باعث زایمان‌های زودرس در زنان باردار شده و از سوی دیگر به دلیل جایگزینی این گونه مواد به جای وعده‌های غذایی فرد ممکن است دچار کم خونی و حتی سوء تغذیه شود.
ویار حاملگی به طور طبیعی خطری را متوجه مادر و کودک نمی‌کند ولی چنانچه شما قبل از بارداری کاهش وزن داشته و ویار این دوران مانع از اضافه وزن شما در این دوران شود ممکن است کودکی با وزن پایین به دنیا آورید. استفراغ‌های متعدد از سوی مادر می‌تواند باعث پارگی غشاهای دستگاه گوارش منتهی به معده شود.
ویارهای ممنوعه
اینکه بدن‌تان هوس ماهی دودی کرده است، دلیل نمی‌شود که حتماً باید آنرا بخورید. توجه داشته باشید که به منظور کاهش خطرات مواجه با باکتری‌ها و ویروس‌هایی که با این مواد غذایی مرتبط هستند، حتماً از ویار غذایی مثل سوشی (ماهی خام)، استیک نپخته یا پنیر تازه تهیه شده با شیر غیرپاستوریزه پرهیز کنید. این ویارها را با مواد غذایی خوشمزه و مغذی مشابه جایگزین کنید. اگر هوس گوشت کرده‌اید، سعی کنید از استیک کاملاً پخته استفاده کنید. اگر در دوران بارداری به مواد غذایی زیر ویار پیدا کردید (ویارهای ممنوعه)، از خوردن آنها اجتناب کنید:
- ماهی خام (سوشی)
- ماهی دودی
- گوشت نیم پز
- پنیر نرم
- لبنیات محلی
- شیر پاستوریزه نشده
- سوسیس و کالباس
ویار مواد غیر خوراکی یا ویار پیکا
ممکن است هوس ترکیبات عجیبی، مثل ترشی روی بستنی یا زیتون در کیک پنیر قدری عجیب به نظر برسند، اما آسیبی به شما نمی‌زنند. اما ویار مواد غذاییِ سرشار از شکر، می‌تواند به بروز مشکل قند خون منجر شود که اگر به خوبی کنترل نشود، می‌تواند به بیماری دیابت های بارداری ختم گردد. مصرف نمک بیش از اندازه نیز خطرناک است، چراکه بر تجمع آب بدن شما تاثیر می‌گذارد و سرانجام به فشار خون و ورم دست و پا منجر میشود.
اما ویارهایی که باعث نگرانی جدی‌تری می‌شوند، پیکا یا ویار مواد غیر خوراکی است، برخی از مادران در دوران بارداری تمایل زیادی به خوردن مواد غیر خوراکی مانند خاک، مایع رختشویی، صابون، زغال، گچ، سنگ، خاکستر سیگار، کود باغبانی و دوده پیدا می کنند. این نوع ویارها به نام “پیکا” شناخته میشود. مصرف هر یک از این مواد برای شما و فرزندتان خطرناک است، چراکه برخی از این موارد حاوی مواد سمی هستند، باعث گرفتگی روده‌ها شده و به بروز بیماری‌های خطرناکی منجر می شوند. اگر به ویار مواد غیر خوراکی دچار هستید و ویارتان به شدت کلافه‌کننده شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
ویارهای سالم
بسیاری از بانوان مواد غذایی را ویار می‌کنند که ارزش غذایی پایین و کالری و قند فراوانی دارند. البته مادرها در سه ماهه اول بارداری برای کمک به بهبود حالت تهوع، به خوردن غذاهایی که حاوی کربوهیدرات‌های تصفیه شده و شکر باشند، گرایش بیشتری دارند. این عمل می‌تواند به افزایش وزن غیر مجاز منجر شود. مهم‌تر از وزن، این ویارها می‌تواند باعث افزایش ترشح «انسولین» و قند خون شده و برای بانوانی که در خطر ابتلاء به دیابت بارداری هستند، مشکل‌ساز گردد.
درمان ویار صبحگاهی در زنان باردار
- برای درمان ویار صبحگاهی از نان های خشک استفاده کنید.
- رژیم خود را به چندین وعده غذایی کوچک و کم حجم تقسیم کنید.
- غذای داغ نخورید.
- غذای چرب و تند نخورید.
- استراحت کنید.
- بوی لیمو استنشاق کنید.
- نان سوخاری یا بیسکویت خشک (کرم دار نباشد) بخورید.
- سینه مرغ( به صورت کباب یا پخته) که با آبلیمو طعم دار شده باشد مناسب است.
- هندوانه ویار بارداری را کاهش میدهد.
منابع مورد استفاده:
- نی نی سایت
- نی نی بان
- نت نوشت
- مجله مامایی بهار
