نیمکره شمالی زمین در مقابل نیمکره جنوبی
۱. چرا بیشتر خشکی‌های زمین در نیمکره شمالی قرار دارند؟
حدود ۳۵۰ سال پیش از میلاد، فیلسوف یونانی ارسطو، استدلال کرد که باید خشکی عظیمی در جنوب خط استوا قرار داشته باشد تا با میزان عظیم خشکی‌های بالای خط استوا تعادل برقرار شود. ایده «خاک جنوبی» به مدت بیش از ۲۰۰۰ سال دوام داشت و حتی بین قرن ۱۵ تا ۱۸ میلادی، در نقشه‌ها ترسیم می‌شد. در نهایت سفرهای اکتشافی کاپیتان جیمز کوک در دهه ۱۷۷۰ میلادی برای کشف این سرزمین، پرده از نادرستی آن گمان برداشت.
اکنون برای دانشمندان مشخص شده که با وجود نمای ظاهری، قاره‌ها و خشکی‌های زمین چندان مهم نیستند؛ آنها فقط نواحی اندک ضخیم‌تری از پوسته خارجی‌اش به شمار می‌روند که آشکارا دیده می‌شوند و تنها یک درصد از کل حجم زمین را نمایندگی می‌کنند. مطالعات ماهواره‌ای در خصوص توزیع گرانش در سراسر سیاره نشان می‌دهد که تفاوت جرم بسیار اندکی میان نیم‌کره‌شمالی و جنوبی زمین وجود دارد.
به همین صورت، چیدمان قاره‌های زمین نیز از کمترین میزان اهمیت برخوردار است که به هر حال در طول تاریخ دستخوش تغییرات فراوانی شده. حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش، سطح زمین توسط ابرقاره موسوم به «پانگه‌آ» اشغال شده بود که البته بخش بیشتر آن نیز در جنوب خط استوا قرار داشت. با گذشت زمان، پانگه‌آ به قطعات کوچک‌تری تقسیم شد تا قاره‌های امروزی که با آنها آشنا هستیم را شکل دهد.
۲. ستاره های آسمان در نیمکره شمالی و جنوبی زمین یکسان نیستند.
همین تفاوت آسمان در دو نیمکره زمین موجب شده است تا هم اکنون دانشمندان بیش از ۶۰ کشور جهان در رصد خانه های مستقر در شیلی و آرژانتین فعالیت داشته باشند.
“گابریل گومس”، ستاره شناس دراین باره گفت: نقشه ستارگان در آسمان نیمکره شمالی و جنوبی زمین کاملا متفاوتند به عنوان مثال ستاره قطبی که اغلب برای یافتن شمال زمین استفاده می شود، در آسمان نیمکره جنوبی به هیچ وجه قابل رویت نیست.
” آلخاندرو براین “، استاد فیزیک و ستاره شناسی دانشگاه آرژانتین و از مسئولان رصدخانه بوینوس آیرس هم تصریح کرد: رصد ستاره هایی که هرگز در نیمکره شمالی دیده نمی شود ، اهمیت علم ستاره شناسی را در آمریکای جنوبی نشان می دهد. وی با بیان اینکه اولین آثار تاریخ بشر در زمینه ستاره شناسی در نیمکره شمالی و مربوط به پنج هزار سال پیش در ایران بوده است، افزود: درسال های اخیر اخبار مبنی برکشفیات جدید باستان شناسی در ایران به ما رسیده و بسیار مشتاق هستیم دانشمندان ایرانی این کشفیات را با اطلاعات دقیق منتشر کنند.
استاد فیزیک و ستاره شناسی دانشگاه آرژانتین در پایان تاکید کرد: در نیمکره جنوبی، متاسفانه اروپاییان ، گنجینه فرهنگی تمدن های بومی از جمله ستاره شناسی را از بین بردند و امروزه اطلاعات مختصر اما حیرت انگیزی در این زمینه وجود دارد که محاسبه روز اول بهار و روزهای سال از طریق رصد ستارگان ازسوی بومیان از جمله آن هاست.
۳. چرا فصول سال در نیمکره شمالی و جنوبی متفاوت است ؟
علت به وجود آمدن فصل ها، فاصله ی زمین از خورشید نیست. زمین در مداری بیضی شکل که بسیار شبیه دایره است به دور خورشید می چرخد. فاصله ی زمین در طول سال نسبت به خورشید چندان تغییر نمی کند. چیزی که فصول را بر روی زمین به وجود می آورد تغییر زاویه ی تابش خورشید است. خط فرضی که قطب شمال و جنوب زمین را به هم وصل می کند، محور زمین نامیده می شود. محور زمین بر صفحه ی حرکت زمین عمود نیست و به اصطلاح انحراف دارد.که مقدار آن تقریبا ۲۳.۵ درجه است. علت این پدیده به دوران های جوانی زمین باز می گردد، شاید برخورد جرم بزرگی با زمین سبب به وجود آمدن این انحراف شده است.
در هر حال با در نظر گرفتن این انحراف، زمانی که زمین به دور خورشید می گردد، نیمی از آن مثلا نیم کره ی شمالی به سمت خورشید متمایل شده است و نیم کره ی جنوبی بر عکس آن است. در این حالت نور خورشید به نیم کره ی شمالی تقریبا عمود می تابد و انرژی بیشتری به این قسمت می رسد و در این حالت در نیم کره ی شمالی تابستان است. در همین حال نور خورشید با زاویه ی تابش بیشتری به نیم کره ی جنوبی می تابد و انرژی کمتری به این نیم کره می رسد و بنابر این در آنجا زمستان است.
در نیمی دیگری از سال، زمین به سوی دیگر خورشید می رود و این بار نیم کره ی جنوبی به سمت خورشید تمایل دارد و نیم کره شمالی از خورشید انحراف بیشتری دارد. در این زمان وضعیت برعکس پیش می آید و در نیم کره ی جنوبی تابستان است و اهالی نیم کره ی شمالی در حال سپری کردن زمستان هستند.
ولی چرا تغییر زاویه ی تابش خورشید باعث تغییر در انرژی رسیده از خورشید می شود؟ فرض کنید در یک اتاق تاریک یک چراغ قوه را به طور مستقیم به یک صفحه ی کاغذ می تابانید. در چنین حالتی یک دایره ی پر رنگ نورانی را بر روی صفحه ی کاغذ مشاهده می کنید. حال بدون اینکه فاصله ی آنها را تغییر دهید، صفحه ی کاغذ را کمی انحراف دهید. در این صورت تصویر نور چراغ قوه بر روی کاغذ تغییر میکند و به شکل یک بیضی با مساحت وسیع تر و کم رنگ تر در می آید. یعنی زمانی که نور به صورت عمود بر سطح می تابد، تمرکز نور در صفحه بیشتر است و انرژی بیشتری به هر واحد از سطح می رسد.
انحراف محور زمین فصل ها را به وجود می آورد و فصل ها نیز تغییرات دما را به دنبال دارند که موجب تغییرات آب و هوا و جوی می شوند. کوتاه و بلند شدن طول شبانه روز نیز به علت انحراف محور زمین پدید می آید. طول روز مدت زمانی است که نور خورشید به زمین می تابد. حال اگر خورشید سطح بیشتری از زمین را روشن کند طول روز افزایش می یابد. افزایش و کاهش طول روز نیز متناسب با فصل ها است. یعنی در تابستان ها به علت اینکه نیمی از کره به سمت خورشید متمایل می شود، سطح بیشتری از آن نیم کره توسط خورشید نور می گیرد و طول روزها افزایش می یابد و در همین حال در نیم کره ی دیگر زمستان است. چون این نیم کره از خورشید منحرف شده است، قسمت کمتری از آن توسط نور خورشید روشن می شود.
تابستان در نیم کره ی شمالی، قسمت بیشتری از سطح این نیم کره در معرض نور آفتاب است.
