دورخیز زمینیها برای تسخیر فضا
سال ۹۲، سال دورخیز دوباره زمینیها برای تسخیر مقاصد فضایی نزدیک بود. اینگونه بود که چینیها، فضاپیمای بیسرنشین یوتو را تحت نام ماموریت چانگای-۳ راهی خاک ماه کردند. فضاپیمایی که از دو بخش مهنورد یوتو و مهنشین اصلی تشکیل میشد با موفقیت کامل بر خاک ماه نشست و برنامه کاری خود را آغاز کرد؛ با این حال یوتو فقط نزدیک به یک و ماه نیم زمینی، عمر کرد و تلاش مجدد چندین باره برای ارتباط با آن گرچه به رد و بدل پیام خطاب شد ولی نقص مکانیکی پیشآمده، یوتو را در خاک ماه گرفتار کرد.
همزمان با یوتو، مدارگرد لدی ناسا هم به سوی این سیاره روانه شد تا جو بسیار رقیق و غبار بسیار اندک ماه را در ماموریتی ۱۰۰ روزه مورد بررسی قرار دهد. هندیها اما به نقاط دوردستتر اندیشیدند. آنها مدارگرد مانگالیان یا همان MOM خود را راهی سیاره سرخ کردند، ناسا نیز کمتر از دو هفته بعد، مدارگرد میون(MAVEN) خود را عازم مریخ کرد. ایران نیز از قافله عقب نماند و برای دومین بار ماموریت پرتاب محمولهی زیستی حامل میمون به فضا را این بار سوار بر موشکی با سوخت مایع آزمود. موفقیت این پرتاب دیگر شک و شبههای به جا نگذاشت که سازمان فضایی ایران، عزم خود را جزم کرده که به باشگاههای کشورهای پرچمدار در حوزه فضا بپیوندد. نیمه سال ۹۲ بود که فضاپیمای بیسرنشین سیگنوس محصول شرکت خصوصی اربیتال ساینسز هم توانست به ایستگاه فضایی بینالمللی بپیوندد و مسیری را که فضاپیمای دراگون شرکت اسپیسایکس طی کرده را دوباره بپیماید. به این ترتیب راه شرکتهای خصوصی به مدار زمین عملا باز شد و گام بعدی آنها رد و بدل کردن فضاپیماهای سرنشیندار به مدار زمین خواهد بود. شرکتهای خصوصی یک گام دیگر نیز جلو رفتند و حتی چشم به اعزام انسان به سیاره سرخ دوختند؛ مارس وان، نام پروژهای هلندی است که میخواهد حدود ۱۰ سال دیگر، نخستین کلونی ۴ نفره از انسانها را راهی مریخ کند. از میان بیش از ۲۰۲ هزار داوطلب ثبتنام کرده در این پروژه، ۱۰۵۸ نفر برگزیده شدند که ۹ تای آنها ایرانیاند. خوشبختانه فرصت یافتم با ۷ ایرانی (اطلاعات ۲ نفر دیگر به دلایل شخصی در دسترس رسانهها نبود) منتخب دور اول در شماره نوروزی ماهنامه نجوم گفتوگو کنم؛ برخلاف تصور عموم مردم، این برگزیدگان افرادی منزوی و افسرده نیستند، بلکه سرشارند از انرژی.
در دنیای نجوم، اعم از رصدی، اخترفیزیکی و کیهانشناسی، هم خبرهای پرمخاطبی در سال ۹۲ مخابره شد. دنبالهدار آیسان که میتوانست خبرساز شود و دنبالهدار قرن نام بگیرد، از کنار خورشید عبور کرد و از آن ردی بیش به جا نماند. وویجر که دیگر مطمئنا از محدوده اصلی منظومه خارج شده است، دادههای اندکی را به زمینیها از آن دوردستها مخابره میکند. فضاپیمای کپلر گرچه ناقص شد و حال در بهترین شرایط پژوهشگران میتوانند به شکلی محدود، آن هم با اما و اگرهای بسیار، از آن استفاده کنند، بسیار در سال پیش خبرساز شد؛ دادههای کپلر نشان میدهد که نه فقط سیارههای فراخورشیدی زمینمانند کم نیستند، بلکه برخی از آنها هم میتوانند میزبان آب (و چه بسا حیات) باشند. در ابتدای سال ۹۲، انتشار نقشه تابش زمینه کیهانی با بهرهگیری از فضاپیمای پلانک، آخرین نمونه از تصویر آنچه را که کیهان در ۳۸۰ هزار سال پس از مهبانگ (بیگ بنگ) بوده به نمایش گذاشت؛ تصویری که میتواند به کیهانشناسان برای رمزگشایی از تحولات ابتدایی کیهان کمک بسیار کند. بهمن ۹۲، ظهور ابرنواختر یا همان انفجار ستارهای در کهکشان M82، اتفاق نادری را رقم زد؛ این بار رصدگران میتوانستند برای بازهای حدود دو تا سه هفته، یک انفجار ستارهای مهیب را با چشمان خود از پشت تلسکوپ رصد کنند، اتفاقی که شاید تا سالها نظیر آن رخ ندهد.
۹۲، شروع و پایان خوبی برای اخبار نجومی و فضایی داشت؛ به امید آنکه در سال ۹۳، بشر هر چه بیشتر کیهانی را که در آن زندگی میکند، بیابد، بکاود و دریابد.