منشاء جهانی شدن ویروس اچآیوی
پژوهشگران با تحقیق فراوان رد بیماری ایدز و انتقال آن به انسان را تا دهه ۱۹۲۰ در کینشازا در جمهوری دموکراتیک کنگو گرفتهاند. این بررسی که توسط پژوهشگران دانشگاه آکسفورد و دانشگاه لون بلژیک انجام شده، نشان میدهد این شهر یکی از مهمترین خاستگاههای این ویروس بوده و خط آهن کینشازا نقش مهمی در پراکندگی ویروس اچآیوی به دیگر نقاط اطراف این شهر داشته است.
آنها با استفاده از نمونههایی بایگانیشده از کدهای ژنتیکی اچآیوی توانستند رد این ویروس را تا شهر کینشازا دنبال کنند و شجرهنامه نسبی درباره منشاء جهانی شدن این ویروس بنویسند.
گزارش این گروه که در نشریه «ساینس» منتشر شده، نشان میدهد موج تجارت جنسی، رشد بیش از حد جمعیت و استفاده از سرنگ مشترک -حتی در درمانگاهها- مهمترین عامل گسترش ویروس در این منطقه بوده است. خط آهنی هم که از این منطقه عبور میکرده، باعث پراکندگی ویروس توسط مسافران به مناطق اطراف شده است. اچآیوی شکلی جهشیافته از ویروسی است که شامپانزهها را گرفتار میکند و ویروس نقص ایمنی میمونی نام دارد. این پژوهشگران در بررسیهای خود جهشهای ویروس را هم مورد بررسی قرار دادند. پروفسور اولیور فیبس، از دانشگاه آکسفورد دراینباره میگوید: «میشود رد پای تاریخ را در ژنوم امروزی تماشا کرد. این موضوعی است که ثبت شده و نشانه یک جهش در ژنوم اچآیوی از بین نمیرود.» این ویروس چندینبار جهش پیدا کرده است و درنهایت، هماکنون میلیونها نفر در بیشتر کشورهای دنیا ناقل آن هستند.
اما اینکه چرا این منطقه منشاء پاندمی این ویروس بوده به دقت مشخص نیست، اما شواهدی درباره آن وجود دارد. این شواهد به اواخر دوره حاکمیت اروپاییها در آفریقا مربوط میشود. این شهر که در زمان خودش لئوپولدویل نامیده میشد، بخشی از منطقه تحت حاکمیت بلژیک بود. پروفسور اولیور فیبس میگوید: «این منطقه بسیار بزرگ و به سرعت در حال رشد بود و طبق سوابق پزشکی ثبتشده در دوره استعمار آن زمان، موارد متعددی از ابتلای افراد به انواع بیماریهای قابل انتقال از طریق روابط جنسی وجود داشت.»
از سویی دیگرجمعیت زیاد کارگران در این منطقه توازن بین جنسیتی را بر هم زده و باعث شیوع تجارات جنسی شده بود. همین مسأله کافی بوده تا ویروس از شیوعهای کوچک منطقهای ناگهان در منطقهای پر رفت و آمد با روابط جهانی منتشر شود. در حقیقت دوره رونق کینشازا باعث شد ویروسی که برای مدتها در آفریقا به صورت یک اپیدمی مانده بود، ناگهان راهش را به جهان باز کند و تبدیل به یک پاندمی شود. با این حال این ویروس تا شش دهه بعد به صورت یک معضل جدی در نیامد، تا اینکه همهگیری این ویروس در آمریکا و در دهه ۱۹۸۰ باعث شناسایی و توجه جهانی به آن شد.