در ساعت ۱۵/۳ صبح روز یکشنبه ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱ قوای نظامی آلمان نازی با ۳.۹ میلیون سرباز  به خطوط دفاعی روسیه در شرق اروپا حمله کرد. نام رمز عملیات بارباروسا بود. قوای آلمانی علی رغم موفقیت در تصرف اکرائین و بیلوروسی در پشت دروازه های مسکو متوقف شد . شکست بارباروسا نتیجه درخواست های مکرر هیتلر برای انجام عملیات اضافی بود که خارج از توان و ظرفیت ارتش آلمان بود که عملیاتی نظیر عملیات بی فرجام و سنگین محاصره استالینگراد و لنینگراد از آن جمله اند . عملیات بارباروسا مسبب اصلی تحلیل و فروپاشی سازمان رزمی و قوای انسانی و ماشین جنگی ارتش آلمان بود و آن را بشدت فرسوده کرد . این عملیات جبهه شرق را افتتاح کرد که در آن بارسنگین حملات نظامی به بریتانیا ( بریتانیای تنها مانده در اروپا ) از این کشور معطوف به آلمان شد . این عملیات یکی از خونبارترین عملیات جنگی به حساب می آید . اگرچه جنگ استالینگراد خونبارترین جنگ تاریخ محسوب می شود .

 استراتژی هیتلر برتشکیل سه گروه ارتش مستقل و مجزا برای تصرف اهدافی مجزا طراحی گردیده بود. به موجب طرح بارباروسا فشار عمده ارتش آلمان در شمال جائیکه گروه ارتش موسوم به ارتش شمال قرار داشت وارد می آمد . این ارتش می بایست از حوزه بالتیک به سمت شمال شوروی پیشروی نموده و شهر لنینگراد را تصرف و یا ویران نماید . گروه ارتش مرکز می بایست از راه اسمولنسک پیش روی نموده و پس از تصرف بیلو روسی بخط مستقیم به سمت مسکو حرکت کرده و آن شهر را متصرف شده و یا آن را ویران نماید . گروه ارتش جنوب می بایست با حمله به سمت مناطق آباد وپر جمعیت جنوب شوروی واقع در اکرائین پس از تصرف کیف ( KIEV ) و اشغال ناحیه ولگا خط مواصلاتی ولگا قفقاز را که نفت مورد نیاز شوروی را از باکو و گروزنی تغذیه می کرد را قطع نمایند .

 در میان جلسات مختلف میان فرماندهان سازمان سر فرماندهی آلمان و شخص هیتلر علی رغم اصرار ژنرالهای آلمانی مبنی بر اینکه می بایست فشار اصلی قوای آلمان توسط گروه ارتش مرکز وارد آید و مسکو هدف اصلی و اولیه قرار گیرد ، هیتلر بر طرح خود برای تصرف سریع اکرائین اصرار کرد . به دلیل گل آلود بودن استپ های شوروی تاریخ حمله از اواسط ماه می به اواخر ماه ژوئن موکول شد. تعدادی از مورخین مانند میخائیل ملتیوخوف در کتاب خود به نام ” شانسی که استالین از دست داد ” ادعا کرده اند که شوروی نیز نیروی عظیمی برای حمله به آلمان نازی در مرزهای خود متمرکز نموده بود و قصد حمله به آن کشور را داشت که با حمله پیشگیرانه هیتلر مواجه شد . این ادعا توسط هانس اولریخ رودل مشهورترین خلبان آلمانی که در روز اول حمله به شوروی بر فراز جبهه نبرد به پرواز در آمده بود و از مشاهده راهها و پلهای نظامی و نیز استحکامات ساخته شده توسط ارتش سرخ متحیر شده بود ، نیز تایید گردید . میخائیل ملتیوخوف معتقد است هر دو طرف برای حمله به دیگری آماده شده بود در حالی که نمی دانست دیگری نیز همین نقشه را دارد . مورخینی مانند ولادیمیر نوژین ، بوریس سوکولوف و والری دانیلف نیز از این اعتقاد حمایت نموده اند .

عملیات بارباروسا

 تاریخ شروع :

 ( ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱ )

 مکان :

 لهستان ، بیلوروسی ، اکرائین ، مولداوی ، لیتوانی ، لتونی ، استونی ، فنلاند ، غرب روسیه

 کشورهای درگیر :

 شوروی از جناح قوای متفقین گروه کشورهای محورشامل : آلمان نازی ، مجارستان ، ایتالیا ، اسلواکی ، رومانی ، فنلاند

 نتیجه :

 شکست قطعی کشورهای محور

 فرماندهان طرفین :

 کشورهای محور : هیتلر( آلمان نازی ) ویلهلم کایتل ( آلمان نازی ) ، فرانتز هالدر ( آلمان نازی ) ، فون بوک ( آلمان نازی ) ، فون لیب ( آلمان نازی ) ، فون روندشتت ( المان نازی ) ایوان آنتونسکو ( رومانی) ، جیوانی مسی ( ایتالیا ) ، ایتالو گاریبولدی ( ایتالیا ) ، کارل گوستاو مانرهایم ( فنلاند )

 شوروی : کلمنت وروشیلف ، سیمون تیموشنکو ، گئورگی ژوکف ، الکساندر واسیکیوسکی ، سمیون بودیونی ، ماکیان پوپوف ، تئودور کوزنتسف ، دیمیتری پاولوف ، ایوان تیولنف

 نیروهای طرفین :

 قوای محور : ۳/۹ میلیون نیروی رزمنده ( به همراه قوای احتیاط ) ، ۳۶۰۰ تانک ، ۴.۳۸۹ هواپیما

 قوای شوروی : ۳/۲ میلیون نفر نیروی رزمنده ( در ابتدای جنگ ) ۵ میلیون نفر (  در پایان جنگ ) ، ۱۲ الی ۱۵ هزار تانک

 تلفات طرفین :

 قوای محور : ۹۱۸ هزار نفرسرباز ، ۲.۰۹۳ هواپیما ، ۲.۷۵۸ تانک

 قوای شوروی : ۸۰۲.۱۹۱ نفر سرباز کشته ، ۳ میلیون نفر زخمی ، ۳.۳۰۰.۰۰۰ نفر اسیر ، ۲۱.۲۰۰ هواپیما ، ۲۰.۵۰۰ تانک

برگرفته از سایت special-history.com