سرطان‌های کودکان در دوران کودکی هر چند شایع نیستند، اما میزان بروز آنها بسیار بیشتر از دوران بزرگسالی است، البته در صورت درمان، بهبودی آنها بیشتر است. میزان بروز سرطان در دوران کودکی و نوجوانی بسیار بیشتر از میزان آن در دوره نوزادی است و در میان انواع سرطان‌ها، سرطان لنفوم و خون شایع‌ترین سرطان‌های دوران کودکی است.

 سرطان های دوران کودکی می تواند به طور ناگهانی رخ می دهد، بدون علائم اولیه، و میزان بالایی از درمان است. سرطان کودکان شایع ترین سرطان خون است. سرطان های دیگر که کودکان تاثیر می گذارد شامل تومورهای مغزی، لنفوم و سارکوم بافت نرم. علائم و درمان به نوع سرطان و چگونه پیشرفته آن است بستگی دارد. درمان جراحی، رادیوتراپی و / یا شیمی درمانی باشد. تمام سلول های بدن ما به طور منظم و بر اساس قاعده خاصی در حال رشد هستند. گاهی اوقات برخی از سلول ها از مسیر رشد طبیعی خود خارج می‌شوند و به طور غیرمنظم و سریع تر از حالت طبیعی رشد می‌کنند. این امر سبب به هم خوردن نظم طبیعی بدن می شود. به این به هم‌ ریختگی سرطان می‌گویند. انواع مختلف سرطان، علایم، راه های درمان و عوارض مختلفی دارند که به نوع سلول و عضو درگیر در بدن بستگی دارد. متاسفانه سرطان فقط بزرگسالان را درگیر نمی‌کند بلکه کودکان هم به این بیماری مبتلا می‌شوند. سالانه ۳ تا ۴ کودک از هر صد هزار کودک در جهان به انواع سرطان‌ها مبتلا می‌شوند که در این میان سرطان‌های لوسمی، لنفوم و مغز شایع‌ترین آنها هستند. تب مکرر، عفونت‌های پی‌درپی و کم‌خونی از علایمی هستند که پزشک را به فکر بررسی از نظر بروز سرطان می‌اندازد. خوشبختانه در حال حاضر برای اغلب سرطان‌های کودکان به خصوص لوسمی، درمان وجود دارد و ۷۰ درصد از کودکان مبتلا درمان می‌شوند. شایع ترین بدخیمی در طب اطفال لوسمی یا سرطان خون است که خوشبختانه نزدیک به ۸۰ درصد این بیماری قابل درمان است. البته مشروط بر اینکه علایم بالینی، تشخیص به موقع، درمان بجا و به موقع و بسیاری از عوامل موثر در درمان مانند کنترل پرستاری، وجود دارو و… همه با هم مهیا باشند.

archive-1-2-1391-IMAGE634706066279490833

شایع‌ترین علت مرگ ناشی از تومور در کودکان زیر ۱۵ سال، سرطان خون و لنفوم است. علت فامیلی و ژنتیکی حدود ۵ تا ۱۵ درصد در بروز سرطان در کودکان نقش دارد و علل محیطی شناخته‌شده ۵ تا ۱۰ درصد در بروز این سرطان‌ها مؤثر است. علل ناشناخته‌ای هم وجود دارد که حدود ۷۵ تا ۹۰ درصد در بروز سرطان کودکان نقش دارد، چرا که سرطان یک بیماری چندعاملی است و علل مختلفی در بروز آن مؤثر هستند. عوامل سرطان‌زای فیزیکی مثل اشعه‌ها و عوامل سرطان‌زای زیستی مثل آلودگی، عفونت‌ها در بروز این سرطان‌ها مؤثر است، تغذیه نامناسب و عوامل سرطان‌زای شیمیایی مثل استعمال سیگار توسط مادر در دوران بارداری یا قرار گرفتن در معرض سموم آفت‌کش و آرسمیک یا مصرف داروهای خاص از دوران بارداری از دیگر موارد مؤثر در بروز سرطان‌های کودکان است. سبک زندگی در بروز سرطان کودکان مؤثر است، اما تغییرات ژنتیکی که از والدین به کودکان منتقل می شود یا جهش‌های ژنتیکی، نقش مهمتری را ایفا می‌کنند.

اگر بخواهیم به سرطان های شایع در کودکان بپردازیم شامل موارد زیر می باشد.

۱- سرطان خون (لوسمی)

سرطان خون از شایع ترین سرطان ها در کودکان می باشد. سلول های سرطانی در مغز استخوان کودک ایجاد می شود و از طریق جریان خون به سایر نقاط بدن می رود.

لوسمی ممکن است علایمی مانند درد استخوان و مفاصل، خستگی، ضعف، رنگ پریدگی پوست، خونریزی و یا کبودی، تب و کاهش وزن داشته باشد. حدود ۳۱ درصد از کل کودکان سرطانی، به لوسمی مبتلا هستند.

۲- لنفوم

این سرطان از سلول های خاصی در سیستم ایمنی بدن به نام لنفوسیت شروع می شود. لنفوم اغلب در سیستم لنفاوی رشد می کند، مانند لوزه ها و یا غده تیموس. لنفوم همچنین می تواند بر مغز استخوان و سایر اندام ها تاثیر بگذارد و علایمی مانند کاهش وزن، تب، تعریق، خستگی و ورم غدد لنفاوی (در ناحیه گردن، زیر بغل و کشاله ران) را ایجاد کند.

۳- سرطان استخوان

حدود ۴ درصد از سرطان های دوران کودکی مربوط به سرطان استخوان است.

۴- سرطان مغز و اعصاب مرکزی

سرطان مغز و اعصاب مرکزی دومین سرطان شایع در کودکان می باشد که حدود ۲۱ درصد از سرطان های کودکان را به خود اختصاص داده است. کودکان بالای ۱۰ سال، کمتر به این سرطان مبتلا می شوند و میزان شیوع آن در نوزادان و خردسالان بیشتر است. اغلب تومورهای مغزی کودکان از قسمت های پایین مغز، از جمله مخچه و یا ساقه مغز شروع می شود و می توانند منجر به علایمی مانند سردرد، تهوع، استفراغ، تاری دید یا دوبینی، سرگیجه، مشکل در راه رفتن و یا گرفتن اشیا شود. تومور نخاع شیوع کمتری از تومورهای مغزی در کودکان دارد.

رتینوبلاستوم نوع نادری از سرطان چشم در کودکان است که سلول های شبکیه چشم را تحت تاثیر قرار می دهد

دو نوع سرطان مغز داریم: سرطان مغز اولیه : در این حالت سلول های مغزی خودشان دچار سرطان می شوند. سرطان مغز ثانویه : در ابتدا سلول های مغز سالم هستند، ولی سلول های سرطانی از سایر نقاط بدن به مغز می آیند و سلول های مغز را سرطانی می کنند، یعنی متاستاز رخ می دهد. درمان اصلی سرطان مغز در کودکان، عمل جراحی است که طی آن اگر امکان داشته باشد، تومور مغزی به طور کامل برداشته می شود و به دنبال آن برای جلوگیری از رشد مجدد سلول های سرطانی، روش شیمی درمانی و یارادیوتراپی انجام می شود.

۵- رابدومیوسارکوم

سارکوم از دسته سرطان ھایی ھستند که از بافت ھمبند مثل غضروف، استخوان و ماهیچه منشاء می گیرند. از این رو سرطان استخوان یا سرطان ماھیچه را در ھر نقطه از بدن، سارکوم می گویند. رابدومیوسارکوم شایع ترین سارکوم بافت نرم در کودکان است. رابدومیوسارکوم، سرطان ایجاد شده در بافت نرم می باشد که عضلات و بافت های فیبروزی را درگیر می کند. رابدومیوسارکوم معمولا از عضلات اسکلتی شروع می شود. عضلات اسکلتی آن دسته از عضلات هستند که تحت اختیار انسان به فعالیت می پردازند. این نوع سرطان از سر و گردن، کشاله ران، شکم، لگن، و دست یا پا شروع می شود و منجر به علایمی مانند درد، ورم (توده) و یا هر دو می گردد. رابدومیوسارکوم حدود ۳ درصد از سرطان های دوران کودکی را به خود اختصاص می دهد.

۶- نوروبلاستوم

نوروبلاستوم حدود ۷ درصد از سرطان های دوران کودکی را به خود اختصاص داده است. بزرگسالان بالای ۱۰ سال، کمتر به این سرطان مبتلا می شوند و میزان شیوع آن در نوزادان و خردسالان بیشتر است. این تومور می تواند در هر نقطه ای از بدن رشد کند، اما معمولا شروع آن از ناحیه شکم می باشد و می تواند علائمی مانند درد استخوان و تب را ایجاد کند. همچنین این بیماری در بافت عصبی اطراف قفسه سینه، شکم و آدرنال (غدد فوق کلیوی) ایجاد می شود.

۷- سرطان چشم (رتینوبلاستوم)

رتینوبلاستوم نوع نادری از سرطان چشم در کودکان است که سلول های شبکیه چشم را تحت تاثیر قرار می دهد. رتینوبلاستوم دو نوع دارد: یک نوع ارثی که دو طرفه می باشد و فرد سابقه خانوادگی ابتلا به این سرطان را دارد. نوع دوم غیر ارثی است که یک طرفه می باشد. این سرطان به ندرت در کودکان بالاتر از ۶ سال ایجاد می شود، زیرا معمولا پدر و مادر متوجه غیرعادی بودن چشم می شوند و به پزشک مراجعه می کنند. اگر داخل چشم فرد سالم، نور تابانده شود، نقطه سیاه وسط چشم به رنگ قرمز درمی آید، زیرا رگ های خونی پشت چشم دیده می شوند. اما اگر به داخل چشم فردی که رتینوبلاستوم دارد نور تابانده شود، به رنگ سفید و یا صورتی درمی آید.

۸- تومور ویلمز یا نفروبلاستوم

تومور این سرطان معمولا در یک کلیه ایجاد می شود و به ندرت دو کلیه را تحت تاثیر قرار می دهد. بروز این تومور بیشتر در کودکان ۳ تا ۴ ساله می باشد و معمولا کودکان بالاتر از شش سال، کمتر به این تومور مبتلا می شوند. این تومور حدود پنج درصد از سرطان های دوران کودکی را به خود اختصاص می دهد و علائمی مانند تب ، درد، تهوع و کم اشتهایی دارد.

۹- سرطان سلول های زایا

این نوع سرطان به علت رشد تومور در سلول های تولیدمثلی کودک می باشد که به سلول های تولیدکننده تخمک و اسپرم متاستاز می کند (پخش می شود) و آنها را سرطانی می کند.