قصه‌های عامیانه زیادی هستند که با مشاهدات علمی پژوهش‌گران هم‌خوان نیستند، اما عجیب است که مردم این افسانه‌های علمی را به عنوان «حقایق علمی» پذیرفته‌اند و مدام تکرار می‌کنند. هرچند سال‌هاست که دانشمندان و روزنامه‌نگاران علم مشغول تذکر دادن نادرستی خیلی از آن‌ها هستند، اما گویی که هیچ‌وقت قرار نیست مردم پی به اشتباه خود ببرند. با برخی از این افسانه‌های شبه‌علمی آشنا شوید:

۱ – ما فقط از ده درصد مغزمان استفاده می‌کنیم

درست که هنوز چیز زیادی از عملکرد مغز نمی‌دانیم، اما قطعاً اطمینان داریم که همیشه از همه مغزمان استفاده می‌کنیم. حتی اگر داده‌های فراوان برآمده از اسکن‌های مغزی نبودند، باز هم نقل قول عامیانه درباره ۱۰ درصد مغز، قطعاً اشتباه بود. مغز، هرچند درصد اندکی از وزن بدن را تشکیل می‌دهد، مسئول بخش بزرگی از مصرف انرژی در بدن است. در حقیقت یک پنجم اکسیژن و گلوکز خون، صرف تغذیه سلول‌های مغز می‌شود. چنین اندام پرهزینه‌ای، اگر قرار بود تنها ده درصد مورد استفاده قرار بگیرد، باید هرچه زودتر حذف می‌شد.به علاوه هیچ گاه به کسی که در مغزش یک تومور سرطانی دارد نمی‌گویند «خوشبختانه این تومور در قسمتی از مغز شماست که تا به حال آکبند مانده و از آن استفاده نکرده‌اید» یا معدود کسانی بوده‌اند که از شلیک به مغزشان جان سالم به در برده باشند و حتی اگر کسی از شلیک به مغزش زنده بماند، مغزش دچار نواقص زیادی در عملکرد خواهد شد. همه این‌ها نشان می‌دهد همه قسمت‌های مغز مشغول فعالیت هستند و هیچ کسی از تنها ده درصد مغزش استفاده نمی‌کند.

 قسمت دوم: نیمه دیگر ماه تاریک است

احتمالاً شما هم می‌دانید مقصر اصلی در این شایعه، گروه موسیقی پینک‌فلوید و آلبوم «TheDark Side of the Moon» هستند. از دید ما زمینی‌ها، حدود ۵۹ درصد سطح ماه قابل مشاهده است (هرچند تمام این مقدار هم‌زمان قابل دیدن نیست) و ۴۱ درصد باقی‌مانده هرگز در برابر دید ما قرار نمی‌گیرد. خیلی از مردم فکر می‌کنند این ۴۱ درصد در تاریکی منجمدکننده‌ای فرورفته و هرگز رنگ خورشید را نخواهد دید و این اشتباه است.
 این که همیشه یک سمت ماه به سمت زمین است، به دلیل اثر کشند گرانشی (جزر و مد) زمین بر ماه است. ماه چند میلیارد سال پیش طوری حرکت وضعی داشته که زوایای مختلف‌اش از زمین قابل مشاهده بود، اما اثر گرانش زمین این حرکت را به مرور طوری کند کرد که دور گردش وضعی ماه و گردش مداری ماه به گرد زمین دوره یکسانی پیدا کنند و به این ترتیب همیشه یک سمت ماه روبه‌روی زمین قرار بگیرد. به این ترتیب یک سمت ماه همیشه از چشم زمین پنهان است، اما از چشم خورشید نه.
 به جز زمانی که ماه‌گرفتگی رخ می‌دهد، همیشه نیمی از ماه روشن است و حدس بزنید در زمان‌هایی که همه یا قسمتی از ماه از سطح زمین تاریک دیده می‌شود، قسمت روشن ماه کجای آن است؟ درست حدس زدید، درست در آن سوی ماه. در حقیقت بهتر است به جای عبارت «نیمه تاریک ماه» از عبارت درست‌تر «نیمه دورتر ماه» صحبت کنیم.