هنگامی که سخن از تاریخ ایران می‌رود باید به این نکته توجه داشت که آیا منظور تاریخ اقوام و مردمانی است که از سرآغاز تاریخ تا کنون در مرزهای سیاسی ایران امروزی زیسته‌اند یا تاریخ اقوام و مردمانی است که خود را به نحوی از انحاء ایرانی می‌خوانده‌اند و در جغرافیایی که دربرگیرندهٔ ایران امروز و سرزمین‌هایی که از دیدگاه تاریخی بخشی از ایران بزرگ (ایرانشهر) بوده‌است زیسته‌اند. گاه تاریخ ایران را از ورود آریایی‌ها (که نام ایران نیز از ایشان گرفته شده‌است) به فلات ایران آغاز می‌کنند. ولی این به این معنی نیست که فلات ایران تا پیش از ورود ایشان خالی از سکنه یا تمدن بوده‌ است. پیش از ورود آرییایان به فلات ایران تمدنهای بسیار کهنی در این محل شکفته و پژمرده شده بودند و تعدادی نیز هنوز شکوفا بودند. برای نمونه تمدن شهر سوخته (در سیستان)، تمدن عیلام (در شمال خوزستان)، تمدن جیرفت (در کرمان)، تمدن ساکنان تپه سیلک (در کاشان)، تمدن اورارتو (در آذربایجان)، تپه گیان (در نهاوند) و تمدن مانناییان در کردستان و آذربایجان.کاسی‌ها در (لرستان امروز) ذکر می‌شود (نقل از ویکی پدیا).

پرچم ایران

همانطور که گفته شد قبل از ورود آریایی ها، تمدن هایی در ایران زمین وجود داشته و پس از آن نیز حکومت های بسیار حکمرانی کرده  و تاریج ایران را رقم زده اند. آنچه در این مطلب مقصود بوده، چکیده ای از زمان و طول دوره این حکومت ها بوده است، همچنین ذهن خواننده را با سیر تواتری این حکومت ها و زبان، پایتخت  و دین مردم آن روزگاران آشنا کند.

واپسین

اولین

دین

زبان

پایتخت

مدت
فرمانروایی

انقراض

تاسیس

 

نیا-ایلامی

ا

ی

ر

ا

ن

 

ب

ا

س

ت

ا

ن

احتمالا
شوش

۵۰۰ سال

۲۷۰۰ق.م

۳۲۰۰ق.م

عیلام

ایلامی

شوش

۲۱۶۱ سال

۵۳۹ق.م

۲۷۰۰ق.م

منائیان

اولوسونو

نیک
دیارا

زبان‌های
ایرانی

بوکان

۲۳۴ سال

۶۱۶ق.م

۸۵۰ق.م

 

ماد

ش

ا

ه

ن

ش

ا

ه

ی

ایشتوویگو

دیااکو

آیین
کهن

مادی

هگمتانه

۱۲۸ سال

۵۵۰ق.م

۶۷۸ق.م

سکاها

سکایی

سَقِز

۲۷ سال

۶۲۵ق.م

۶۵۲ق.م

هخامنشیان

داریوش
سوم (دارا)

کوورش

زرتشتی

پارسی
باستان

پاسارگاد

۲۲۰ سال

۳۳۰ق.م

۵۵۰ق.م

سلوکیان

فیلیپ
دوم

اسکندر

آیین
یونانی

یونانی

سلوکیه

۲۴۹ سال

۶۳ق.م

۳۱۲ق.م

اشکانیان

اردوازد

ارشک

زردشتی

پارتی
میانه

ارشاک

۴۹۸ سال

۲۲۴ب.م

۲۷۴ق.م

ساسانیان

یزدگرد
سوم

اردشیر
بابکان

مزدیسنا

زبان
پهلوی

تیسفون

۴۲۷ سال

۶۵۱ب.م

۲۲۴ب.م

 

امویان

س

د

ه

‌ه

ا

ی

 

م

ی

ا

ن

ه

مروان

معاویه

اسلام

عربی

دمشق

۸۹ سال

۷۵۰ب.م

۶۶۱ب.م

عباسیان

مستعصم

سفاح

اسلام

عربی

بغداد

۵۰۸ سال

۱۲۵۸ب.م

۷۵۰ب.م

صفاریان

خلف
بن احمد

یعقوب
لیث

اسلام

فارسی

زرنج

۱۳۴ سال

۱۰۰۲ب.م

۸۶۸ب.م

سامانیان


ابراهیم بن
منصور

اسماعیل
بن احمد

اسلام

فارسی

بخارا

۱۲۴ سال

۹۹۹ب.م

۸۷۵ب.م

زیاریان

جستان

مرداویج

اسلام

فارسی

گرگان

۱۱۵ سال

۱۰۴۳ب.م

۹۲۸ب.م

آل بویه

ملک
رحیم

عمادالدوله
علی

اسلام

فارسی

شیراز

۱۲۱ سال

۱۰۵۵ب.م

۹۳۴ب.م

غزنویان

خسرو
ملک

آلپ
تکین

اسلام

فارسی

غزنین

۲۲۴ سال

۱۱۸۷ب.م

۹۶۳ب.م

سلجوقیان

احمد
سنجر

طغرل
بیک

اسلام

فارسی

نیشابور

۱۵۷ سال

۱۱۹۴ب.م

۱۰۳۷ب.م

خوارزمشاهیان

جلال
الدین
منکبرنی

نوشتکین
غرچه

اسلام

فارسی

سمرقند

۱۵۴ سال

۱۲۳۱ب.م

۱۰۷۷ب.م

ایلخانان

غازان
پسر ارغون

هولاکوخان

بودیسم
اسلام

فارسی

مراغه

۷۹ سال

۱۳۳۵ب.م

۱۲۵۶ب.م

چوپانیان

ملک
اشرف

شیخ
حسن

اسلام

فارسی

تبریز

۲۲ سال

۱۳۵۷ب.م

۱۳۳۵ب.م

مظفریان

شاه یحیی

شاه
شجاع

اسلام

فارسی

یزد

۵۸ سال

۱۳۹۳ب.م

۱۳۳۵ب.م

جلایریان

سلطان
احمد

شیخ
حسن بزرگ

اسلام

فارسی

تبریز

۹۶ سال

۱۴۳۲ب.م

۱۳۳۶ب.م

سربداران


خواجه یحیی
کرابی

شیخ
خلیفه
مازندرانی

اسلام

فارسی

سبزوار

۳۹ سال

۱۳۷۶ب.م

۱۳۳۷ب.م

تیموریان

سلطان
محمود

تیمور
گورکانی

اسلام

فارسی

سمرقند

۳۵ سال

۱۴۰۵ب.م

۱۳۷۰ب.م

قراقویونلو

حسن
علی میرزا

قرامحمد

اسلام

فارسی

تبریز

۶۲ سال

۱۴۶۸ب.م

۱۴۰۶ب.م

تیموریان

سلطان
محمود

تیمور
گورکانی

اسلام

فارسی

سمرقند

۱۰۲ سال

۱۵۰۷ب.م

۱۴۰۵ب.م

آق‌قویونلو

سلطان
مراد

قره
عثمان

اسلام

فارسی

تبریز

۴۰ سال

۱۵۰۸ب.م

۱۴۶۸ب.م

 

صفویان

م

ع

ا

ص

ر

 

ا

و

ل

ی

ه

شاه
سلطان حسین

شاه
اسماعیل

اسلام

فارسی

تبریز

۲۳۵ سال

۱۷۳۶ب.م

۱۵۰۱ب.م

افشاریان

شاهرخ‌
میرزا

نادرشاه

اسلام

فارسی

مشهد

۱۱ سال

۱۷۴۷ب.م

۱۷۳۶ب.م

زندیان

لطفعلی‌خان
زند

کریم‌خان
زند

اسلام

فارسی

شیراز

۳۴ سال

۱۷۹۴ب.م

۱۷۶۰ب.م

افشاریان

شاهرخ‌
میرزا

نادرشاه

اسلام

فارسی

مشهد

۴۹ سال

۱۷۹۶ب.م

۱۷۴۷ب.م

قاجاریان

رضا
خان میر پنج

آقا
محمد خان
قاجار

اسلام

فارسی

ساری

۱۲۹ سال

۱۹۲۵ب.م

۱۷۹۶ب.م

 

دودمان پهلوی

م

ع

ا

ص

ر

شاپور
بختیار

رضا
شاه پهلوی

اسلام

فارسی

تهران

۵۴ سال

۱۹۷۹ب.م

۱۹۲۵ب.م

دولت موقت
ایران

روح‌الله
خمینی

اسلام

فارسی

تهران

۱ سال

۱۹۸۰ب.م

۱۹۷۹ب.م

جمهوری اسلامی

روح‌الله
خمینی

اسلام

فارسی

تهران

امروز

۱۹۸۰ب.م