نمایش دو فیلم «نظریه همه چیز» و بازی «تقلید»
دانشمندان سابقه حضوری طولانی روی پردههای سینما دارند. حضوری که متاسفانه بیشتر آنها در قالب شخصیتهای منفی و شیطانصفتی بوده که داستان تنها با مرگ آنها به فرجام مناسب میرسد. چندی پیش بر اساس یک آمارگیری که بر مبنای فیلمهای سینمایی ساختهالیوود صورت گرفت، در میان ضدقهرمانهای نمایش داده شده بر پرده سینما و به خصوص آنهایی که آن قدر خود آنها یا اعمالشان فاجعه بار و تاریک است که تنها مرگ آنها میتواند پایان خوشی برای داستان رقم بزند، بیشترین تعداد را دانشمندان در اختیار داشتند. وقتی چنین آماری دردناک میشود که بدانیم در این فهرست شخصیتهایی مانند روسای مافیا، قاتلهای زنجیرهای، تروریستها و دلالهای مواد مخدر نیز حضور داشتند. با این وجود با فاصله زیادی این ضدقهرمان دانشمند بود که در این فیلمها کشته میشد تا جهان روی امن و آسایش ببیند.
خوشبختانه استثناهای زیادی هم وجود دارد و یکی از زیر مجموعههای این استثناها زمانی است که سینما به سراغ روایتی از زندگی دانشمندانی میرود که مردم تنها آشنایی با نام آنها دارند.
دانشمندان مانند بقیه انسانها مسیری سخت و طولانی را برای رسیدن به اهداف خود طی میکنند. داستان زندگی آنها داستان کسالت باری نیست که تنها به رفتن به درون یک آزمایشگاه یا کتابخانه خلاصه شود. دانشمندان نهتنها در مسیر حرفهای خود با تلاشها و موانع زیادی روبهرو میشوند که در زندگی روزمره خویش نیز با چالشهای و فراز و فرودهای بسیاری مواجهند. این افراد که برخی از آنها تاثیر غیر قابل انکاری روی زندگی ما و نگاه به جهان گذاشتهاند، داستانهای بینظیری برای روایت کردن دارند. اتفاقا گاهگداری که این داستانها به خوبی روایت شده، مخاطبان نیز استقبال گستردهای از آن کردهاند. یکی از نمونههای بارز آن فیلم یک ذهن زیبا، ساخته ران هوارد و با بازی راسل کرو در نقش جان نش ریاضیدان برجستهای بود که تحقیقاتاش در زمینه نظریه بازیها در نهایت برای او جایزه نوبل اقتصاد را به همراه آورد.امسال سینماهای جهان میزبان دو فیلم مشابه بود. دو فیلمی که از الان مورد توجه جدی قرار گرفته و جالب اینکه این دو به داستان زندگی یک فیزیکدان و یک ریاضیدان برجسته میپردازند.
«نظریه همه چیز» که برگرفته از نام کتاب اخیر فیزیکدان و کیهانشناس برجسته انگلیسی استفنهاوکینگ است، بخشی از زندگی عاشقانه این فیزیکدان را خارج از جهان اعداد و سیاهچالهها موضوع خود قرار داده است. این فیلم به کارگردانی جمس مارش، بر اساس کتاب خاطرات جین ویلد ساخته شده است. جین، نخستین همسر استفن هاوکینگ بود که در فاصله سالهای ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۵ با او زندگی میکرد. این دوره مهمی از زندگیهاوکینگ بهشمار میرود. دورهای که در آن استفن نشانههای رشد بیماری ALS را نشان داده بود، اما هنوز توان حرکتی نسبتا بالایی داشت، اما در پایان این دوره او به همان چهره آشنای این روزها و به چهرهای شناختهشده در جهان بدل شد. نظریات او در زمینه سیاهچالهها منتشر شد و در بین مردم عادی با انتشار کتاب پرفروش «تاریخچه زمان» به شخصیتی برجسته و شناخته شده تبدیل شد. اما زندگیهاوکینگ در پشت این ظاهر موفق دنیای آرامی نبوده است. زندگی کردن با بیماری مبتلا به ALS نیز با دردها و حملههای شدید و درحالیکه او اندک اندک تمام تواناییهای حرکتی خود را از دست میداد، کار آسانی برای جین نبوده است. این فیلم به دنیای زندگی شخصیهاوکینگ سفر میکند تا روایتی دیگر از دنیای سرشناسترین مرد علمی دوارن ما را به روایت بکشد.اما این فیزیکدان انگلیسی تنها چهرهای نیست که داستان او بر پرده سینما روایت شده. بازی تقلید، Imitation Game ساخته مورتن تیلدام به زندگی «آلن تورینگ» ریاضیدان و منطقدان معروف انگلیسی میپردازد. مردی که در جریان جنگ جهانی دوم موفق به شکستن کد و رمز معروف دستگاه رمز نگار انیگما شده بود. تورینگ یکی از پیشگامان حوزه رایانه و در عین حال منطقیدان و متخصص معروفی بود که داستان زندگی پرفراز و نشیبی داشت. او درحالیکه تنها ۴۲ سال سن داشت به دلیل مسمومیت در اثر سیانور از بین رفت. پلیس مرگ او را خودکشی اعلام کرد اما خانواده او معتقد بودند او به قتل رسیده است. در سال ۲۰۰۹ در پی کارزاری اینترنتی «گوردونبراون» از نحوه رفتاری که انگلستان با آلن تورینگ انجام داده بود، رسما عذرخواهی کرد. در این فیلم که با نقدهای مثبتی از سوی منتقدانی که فیلم را دیدهاند، همراه شده است،« بندیکت کامبرباچ»، هنرپیشه انگلیسی که به دلیل ایفای درخشان نقش هولمز در مجموعه شرلوک بیبیسی به شهرتی جهانی رسیده بود و همچنین اخیرا در فیلمهای «پیشتازان فضا» در نقش جان و هابیت در نقش «اسماگ اژدها» بازی کرده است، ایفای نقش تورینگ را برعهده دارد. نکته جالب این است که درحالی که فیلم زندگی تورینگ تقریبا همزمان با فیلم زندگیهاوکینگ اکران میشود و نوعی رقابت بین دو فیلمی که به روایت زندگی دو ریاضیدان و فیزیکدان انگلیسی میپردازند وجود دارد، اما نمایش فیلم هاوکینگ میتواند برای بندیکت کمبرباچ ویژگی دیگری هم داشته باشد. او چند سال پیش در فیلمی تلویزیونی به نامهاوکینگ ساخته کمپانی بیبیسی به بازی در نقش این دانشمند برجسته معاصر پرداخت. ایفای نقشی که با تحسین بسیاری نیز روبهرو شد. اینک باید دید آیا روایت جدید استفن هاوکینگ میتواند به همان چشمگیری از آب در آید. نمایش چنین داستانی میتواند در عین حال علاقه بسیاری را برای مطالعه بیشتر درباره چهرههای علمی معاصر برانگیزد.